V

Rachelka cały czas przebywała w domu Ireny. W Siedlcach zrobiło się bardzo niebezpiecznie, Niemcy szukali ukrywających się Żydów. Zawadzkie, z uwagi na grożące Rachelce niebezpieczeństwo, oddały ją do domu dziecka. Nie było im łatwo pogodzić się z rozstaniem, dlatego często odwiedzały małą. Przy pierwszych odwiedzinach Rachelka była zdrowa i bardzo wesoła, lecz kiedy odwiedziły ją po raz kolejny, dziecko było bardzo chore. Pani Irena wspomina, że pamięta ją, jak siedziała sama, pochylona, słaba... Bez wahania zabrała małą z powrotem do domu. Koleżanka Ireny, Lucyna, pomogła jej zabrać Rachelkę tak, by nikt się nie spostrzegł. Lucyna miała zaprzyjaźnionego lekarza, któremu można było zaufać. Zajął się on Rachelką i powoli zaczęła wracać do zdrowia. I tak, bez większych problemów, Rachelka mieszkała z Zawadzkimi do lata 1943. Przez większą część dnia opiekowała się nią pani Sabina, a po powrocie z pracy również Irena. Pani Irena wspomina, jak Rachelka leżała, słabiutka jeszcze, na kanapie, a gdy ona wchodziła do pokoju, zaczynała płakać. Jak mówi pani Irena, bynajmniej nie dlatego, że działa się jej krzywda, to był rozkaz dla Ireny: "Jestem tutaj, bierz mnie na ręce!” Gdy Irena brała ją na ręce, mała przestawała płakać. "Była przecież jak maleńki okruszek!".

Ukrywaniu Rachelki sprzyjał fakt, że miała mało semickie rysy, w przeciwieństwie do jej mamy Cypory, która praktycznie była nie do uratowania. Pewnego dnia do Ireny przyszły szkolne koleżanki, żeby naradzić się w sprawie pomocy dla Cypory. Jedna z dziewcząt, Jadzia Wierzchowska, zaproponowała, że może by Cypę utlenić. Pani Irena wspomina, jak mimo całej grozy tej sytuacji śmiały się, że utlenią Cyporę, żeby ją ratować.

_________________________________________

Rachelka stayed at Irena’s house all the time. It was very dangerous in Siedlce at that time, the Germans were looking for hiding Jews everywhere. Due to the danger, Irena decided to take Rachelka to an orphanage. It wasn’t easy to deal with her absence, so she visited her very often. During the first visit the child was healthy and cheerful, but the next time, Irena and her mother found her very sick. Irena remembers that during the visit Rachelka sat alone, far from other kids, and she was so weak… Without hesitation, they took her back home. A friend of Irena, Lucyna, helped her to take the child so that no one saw. Lucyna had a friend who was a doctor, who was trustworthy and he healed the child. And so, without any bigger problems, Rachelka lived with Irena’s family until the summer of 1943. For a great part of the day, it was Sabina who was taking care of her, and then when Irena was coming home from work, she stayed with the child. Irena remembers one day, when she came back and Rachelka was lying on the sofa, still a little bit weak, and when Irena entered the room, the girl started crying. As Irena says, not because she was harmed or so, but it was Rachelka’s command for her: “I’m here, carry me!”. When Irena took her, she immediately stopped crying. “She was such a tiny little thing!” – says Irena.

Hiding Rachelka was also easier by a fact that she had few semitic features, as opposed to her mom Cypora, who was practically impossible to be saved due to her look. One day, Irena invited their school friends to talk about what to do to help Cypora and hide her. One of the girls, Jadzia Wierzchowska, suggested that they should try to use peroxide to bleach her hair. Ms Irena remembers how, despite the horror of the whole situation, they laughed that Cypora would have her hair dyed like a model, just to be rescued – they knew it wouldn’t work.